Nauka

Public Knowledge Project (PKP) to międzynarodowa inicjatywa akademicka, której celem jest wspieranie otwartego dostępu do wiedzy naukowej. Projekt powstał na Uniwersytecie Kolumbii Brytyjskiej, a dziś działa przy wsparciu licznych instytucji partnerskich. Najbardziej znanym osiągnięciem PKP jest Open Journal Systems (OJS) – oprogramowanie open source używane przez tysiące czasopism na całym świecie do prowadzenia recenzji i publikacji artykułów naukowych online. PKP rozwija także inne narzędzia, takie jak Open Monograph Press czy Open Preprint Systems, które wspierają cyfrową dystrybucję książek i preprintów naukowych. Dzięki nim powstał ekosystem wspierający cały cykl publikacyjny: od zgłoszenia tekstu, przez recenzję, aż po jego udostępnienie odbiorcom. ...

🔗 Long Now Foundation to niezwykła organizacja, której celem jest promocja długoterminowego myślenia – nie w perspektywie lat czy dekad, ale całych tysiącleci. Została założona w latach 90. przez Stewarda Branda, Danny’ego Hillisa i Briana Eno. Strona fundacji jest zarazem archiwum i punktem dostępu do szeregu projektów badających, jak kultura i cywilizacja mogą działać w perspektywie 10 000 lat. Najbardziej znane przedsięwzięcia fundacji to: Clock of the Long Now – monumentalny zegar skonstruowany tak, by mierzyć czas przez 10 000 lat, The Rosetta Project – cyfrowe i fizyczne archiwum języków świata, mające zachować ich różnorodność dla przyszłych pokoleń, Seminars About Long-term Thinking (SALT) – trwający od 2003 roku cykl wykładów i rozmów z wybitnymi myślicielami, których nagrania udostępniane są online. Fundacja pokazuje, że nasze decyzje technologiczne, kulturowe i ekologiczne powinny być podejmowane z myślą o bardzo odległej przyszłości. Sama strona działa jako archiwum idei i praktycznych projektów – znajdziemy tam materiały o sztuce, nauce, filozofii, ekologii, historii i przyszłości. ...

🔗 The Pudding to niezależna publikacja internetowa, która wyjaśnia złożone idee poprzez eseje wizualne. Zamiast tradycyjnych artykułów, twórcy budują interaktywne narracje, w których dane, wykresy i animacje stają się częścią opowieści. Serwis publikuje regularnie nowe materiały, a każdy z nich ma charakter mini-projektu badawczego. Tematyka obejmuje kulturę, naukę, technologię i życie codzienne – od analizy trendów językowych po badania nad muzyką, filmem czy mediami społecznościowymi. W każdym przypadku dane są punktem wyjścia do stworzenia angażującej historii wizualnej. ...

🔗 arXiv.org to jedno z najważniejszych otwartych repozytoriów naukowych na świecie. Powstało w 1991 roku z inicjatywy fizyka Paula Ginsparga i od tego czasu stało się kluczową platformą dla preprintów naukowych – wstępnych wersji artykułów publikowanych przed recenzją w czasopismach. ArXiv obejmuje szerokie spektrum dziedzin: fizykę, matematykę, informatykę, nauki przyrodnicze, ekonomię, statystykę, a nawet nauki społeczne. Każdego dnia dodawane są setki nowych prac, co sprawia, że platforma jest jednym z najdynamiczniejszych źródeł wiedzy naukowej w internecie. ...

🔗 sci-hub.se to jedno z najbardziej znanych i zarazem najbardziej kontrowersyjnych miejsc w historii internetu naukowego. Stworzony w 2011 roku przez kazachską informatyczkę Aleksandrę Elbakian, serwis umożliwia bezpłatny dostęp do milionów artykułów naukowych, które normalnie są dostępne tylko za zaporami płatności znanych wydawnictw akademickich. W praktyce Sci-Hub działa jak gigantyczna, zdecentralizowana biblioteka cyfrowa – użytkownik wprowadza numer DOI (lub bezpośredni link do publikacji), a system odnajduje i udostępnia pełny tekst artykułu PDF, niezależnie od tego, czy dana osoba posiada instytucjonalną subskrypcję. Choć funkcjonalność ogranicza się do jednej linii wyszukiwania, efektywność i zasięg narzędzia są imponujące: ponad 80 milionów publikacji z dziedzin takich jak medycyna, biologia, fizyka, psychologia, ekonomia, matematyka czy nauki społeczne. ...

Fourmilab to jedno z najbardziej rozbudowanych osobistych laboratoriów cyfrowych w sieci. Prowadzone od lat 90. przez Johna Walkera, założyciela firmy Autodesk i współtwórcę AutoCAD-a, zawiera ogromne archiwum narzędzi, symulacji, publikacji i przemyśleń z pogranicza nauki, technologii, filozofii, matematyki, fizyki i literatury. Strona powstała jako „hobbystyczne centrum eksploracji” i do dziś utrzymuje ten niezależny, niefiltrowany charakter. Wśród treści znajdziesz: – 🔭 symulatory orbit i podróży międzygwiezdnych (m.in. Your Sky czy Earth and Moon Viewer) – 🔐 narzędzia kryptograficzne, pseudolosowe generatory liczb, generator światów i historii fikcyjnych – 📚 pełne teksty książek Walkera, m.in. „The Hacker’s Diet” czy „The Autodesk File” – 🧠 eseje na temat postępu technologicznego, transhumanizmu, sztucznej inteligencji i rozwoju cywilizacji ...

Gwern.net to jedna z najciekawszych prywatnych inicjatyw w sieci — prowadzony przez niezależnego badacza Gwern Branwena, serwis ten gromadzi setki artykułów, esejów, eksperymentów i danych z obszarów takich jak: psychologia poznawcza, uczenie maszynowe, statystyka bayesowska, środki nootropowe, sen, teoria decyzji, badania nad memami, archiwizacja sieci czy historia kultury cyfrowej. Gwern prowadzi tę stronę od 2010 roku, pisząc w sposób niezwykle precyzyjny, z dbałością o źródła, metodologię i transparentność. Każdy tekst zawiera przypisy, dane źródłowe i często skrypty lub kody w Pythonie bądź R, które można samodzielnie uruchomić i zweryfikować. Styl pisania przypomina formę naukowych rozważań, ale bez ograniczeń czasopism akademickich — to swobodna, głęboka eksploracja tematów, które autor uważa za istotne. ...

Neal.fun to jeden z najciekawszych zakątków współczesnego internetu – strona pełna interaktywnych, zabawnych i zarazem edukacyjnych eksperymentów. Jej twórca, Neal Agarwal, stworzył kolekcję miniprojektów, które pomagają zrozumieć złożone zjawiska poprzez wizualizacje, symulacje i lekką narrację. Możesz m.in. „wydać” 100 miliardów dolarów jak Jeff Bezos, zanurkować w najgłębsze warstwy oceanu, prześledzić historię życia na Ziemi, a nawet wcielić się w rolę rzymskiego cesarza. To serwis, który łączy poczucie humoru z nauką, idealny dla osób ciekawych świata – niezależnie od wieku. Neal.fun przyciąga prostym designem, płynnym działaniem i ogromną pomysłowością. Świetny przykład, jak kreatywny kod może budować fascynujące doświadczenia poznawcze online. ...

Strona internetowa Exploratorium to nie tylko wirtualne przedłużenie jednego z najbardziej inspirujących muzeów nauki na świecie, ale prawdziwe centrum odkrywania i eksperymentowania dostępne dla każdego. Zasoby obejmują interaktywne doświadczenia, animacje, filmy oraz instrukcje do przeprowadzania eksperymentów w domu lub szkole. Eksplorowane są tu zjawiska fizyczne, chemiczne, biologiczne i astronomiczne, często w formie wizualizacji lub zaskakujących przykładów z życia codziennego. Serwis skierowany jest zarówno do nauczycieli i uczniów, jak i do pasjonatów nauki w każdym wieku. Treści dostępne są bezpłatnie, a całość cechuje wysoka jakość opracowania i silne osadzenie w metodzie naukowej oraz podejściu „hands-on”. ...

„Nauka To Lubię” to jeden z najważniejszych i najbardziej rozpoznawalnych polskich projektów popularyzujących naukę. Jego twórcą i głównym autorem jest dr Tomasz Rożek – fizyk, dziennikarz naukowy, autor książek i popularyzator nauki w mediach. Serwis łączy przystępny język z rzetelnym podejściem do wiedzy i faktów. Strona oferuje bogaty wybór treści: od artykułów i analiz naukowych z dziedziny fizyki, przez objaśnienia zjawisk przyrodniczych i technologii, aż po podcasty i filmy wideo, często kierowane także do dzieci i młodzieży. Nacisk położony jest na budowanie zaufania do nauki i promowanie ciekawości poznawczej. ...